2021

Zwaartekracht En Donkere Materie

20 december 2021

Ik zie ik zie wat jij niet ziet en het is donkere materie. In deze aflevering spreekt Tanne van der Wal samen met Thomas Verhage met sterrenkundige en natuurkundige dr. Margot Brouwer. Ze vertelt in deze uitzending over hoe je aan de hand van zwaartekracht onderzoek kan doen naar de aanwezigheid van donkere materie in andere sterrenstelsels. Hierbij komen ook de theorieën van Einstein en Newton aan bod. Meer informatie over Margot Brouwer kunt u vinden op haar website: https://www.margotbrouwer.nl/

Radio Swammerdam · Zwaartekracht En Donkere Materie

Dossier: 2021-2022

Verloskundige Wetenschap

13 december 2021

Radio Swammerdam · Verloskundige Wetenschap

Te gast in deze uitzending is prof. dr. Ank de Jonge, ze is als eerste verloskundige benoemd tot hoogleraar verloskundige wetenschap aan het Amsterdam UMC en is dé expert op het gebied van de verloskundige wetenschap in Nederland.

Dr. Carola Groenen is net gepromoveerd en vertelt over de nieuwe wetenschappelijke inzichten die voortkomen uit haar promotie onderzoek. Vera Mertens van Zelfbewust Zwanger ligt toe hoe de stem van de zwangere vrouw doorklinkt in onderzoek en beleidsvorming.

De uitzending wordt gepresenteerd door Mariël Doedens en de techniek is in handen van Thomas Verhage. Ook hoor je een mooie column van Gabriella Darmasaputra.

P.S. Tijdens een uitzending van Radio Swammerdam worden er in Nederland 20 baby’s geboren! (Uitgerekend op basis van het verwachtte aantal baby’s dat geboren wordt in 2021 volgens het CBS rekening houdend met de corona geboortegolf.)

Wil je meer weten over de wetenschap achter een zwangerschap? Neem dan eens een kijkje op het Childbirth Network: www.childbirthnetwork.nl/
Meer informatie over stichting Zelfbewust Zwanger vind je hier: zelfbewustzwanger.nl/
Of duik in het proefschrift van Carola Groenen:https://books.ipskampprinting.nl/thesis/568784-groenen/

Dossier: 2021-2022

Zingeving

6 december 2021

Radio Swammerdam · Zingeving

In deze uitzending legt filosoof, theoloog en religiewetenschapper Laurens ten Kate (Universiteit voor de Humanistiek) uit wat zingeving tegenwoordig precies inhoudt, wordt er ingegaan op hoe zingeving door de tijd heen veranderd is, en bespreken we het verschil tussen religieuze en non-religieuze zingeving.

Dossier: 2021-2022

Afrika in kunst en wetenschap

29 november 2021

Radio Swammerdam · Afrika In Kunst En Wetenschap

Moet je je anno 2021 als westers kunstenaar of wetenschapper nog wel bezig houden met kennisproductie over Afrika? En wat kunnen beide disciplines daarbij van elkaar leren? Een gesprek met fotograaf Lard Buurman en antropologe dr. Mirjam de Bruijn van de Universiteit Leiden over auteurschap , dekolonisatie en co-creatie.

Dossier: 2020-2021

Genocide en het genocidale proces

21 november 2021

Wat is genocide? Een gesprek met antropoloog Anthonie Holslag over onder meer over het genocidale proces en seksueel geweld.

Dossier: 2021-2022

Vinificatie en Wetenschap in de Wijnwereld

7 november 2021

Radio Swammerdam · Reportage – Vinificatie en Wetenschap in de Wijnwereld

In deze uitzending luistert u naar een reportage, opgenomen op het Betuws Wijndomein. Hier gaan Teuntje van Heese en Mariel Doedens in gesprek met moleculair bioloog Koen Klemann over vinificatie en de rol van wetenschap in de wijnwereld. Zij nemen een kijkje in de wijngaard, krijgen inzicht in het complexe proces van wijn maken en er wordt uiteraard geproefd!

wijnwetenschap.nl/
www.betuwswijndomein.nl/

Dossier: 2021-2022

Burn-out en identiteitscrisis vanuit filosofisch perspectief

31 oktober 2021

Tegenwoordig lijkt de burn-out zo wijdverspreid te zijn als een ons allen welbekend virus. Toch bestaat in de medische wereld verwarring over wat een burn-out precies is. Volgens dr. Coolen hangt de prevalentie van burn-out samen met het feit dat mensen tegenwoordig hun identiteit moeten ontlenen aan een verhaal dat ze over zichzelf vertellen. Op het moment dat mensen niet in staat zijn om dit ‘levensverhaal’ voor anderen én zichzelf vol te houden, belanden ze in de identiteitscrisis die de medische wereld associeert met burn-out. Coolen pleit ervoor hier gemeenschappelijk een oplossing voor te vinden, in plaats van de verantwoordelijk louter op de schouders van de persoon met burn-out te leggen.

Dossier: 2021-2022

de invloed van de stad op depressie

18 oktober 2021

Radio Swammerdam · De invloed van de stad op depressie

Het leven in de stad kan druk en hectisch zijn en veel stress met zich meebrengen. Als je de huidige mannier van leven vergelijkt met die van mensen tienduizenden jaren geleden zul je gigantische verschillen zien en kan je je afvragen of wij wel “gemaakt zijn” voor die huidige omstandigheden. Worden we depressief van het wonen in een stad? En komt dat omdat we niet goed aangepast zijn aan deze nieuwe omgeving? In deze aflevering gaan Thomas Verhage en Tanne van der Wal hier op in. Te gast zijn Annemie Ploeger, assistent professor op UvA op de afdeling ontwikkelingpsychologie en Junus van der Wal, promovendus bij het onderzoekszwaartepunt Urban Mental Health van de UvA.

Dossier: 2021-2022

Met uitsterven bedreigd: over biodiversiteit en milieufilosofie

10 oktober 2021

Radio Swammerdam · Met uitsterven bedreigd: over biodiversiteit en milieufilosofie

Veel soorten zijn met uitsterven bedreigd en door klimaatverandering worden dat er steeds meer. Maar is dat eigenlijk erg? En zou de mens ook kunnen uitsterven? In deze aflevering gaan bioloog Gerard Oostermeijer van de Universiteit van Amsterdam en filosoof Floris van den Berg van de Universiteit Utrecht in gesprek over biodiversiteit, milieufilosofie en de toekomst van de mens met Lilian Kingma en Anke Spekman.

Dossier: 2021-2022

Klimaatverandering en Migratie

5 oktober 2021

Radio Swammerdam · Klimaatverandering En Migratie

Massamigratie als gevolg van klimaatverandering? 1 en 1 is 2 zou je zeggen. Maar wat leren we van de mensen die in risico gebieden als Bangladesh en op kleine eilanden leven? En hoe combineer je informatie uit grote datasets met empirisch onderzoek? Universitair hoofddocent en Vidi-onderzoeker aan de onderzoeksgroep milieubeleid van de Universiteit Wageningen Ingrid Boas is te gast

Dossier: 2021-2022

Genocide

26 september 2021

Radio Swammerdam · Genocide

Genocide? Holocaust? In deze uitzending meer over slachtoffers, omstanders en daders. Hoogleraar Holocaust en Genocide studies UvA en senior onderzoeker NIOD Ugur Ungor is te gast.

Dossier: 2021-2022

Academische Cultuur en Open Science

28 juni 2021

Radio Swammerdam · Academische Cultuur en Open Science

In de laatste uitzending van het 2020/2021 seizoen van Radio Swammerdam spreekt redacteur Tanne van der Wal met Dr. Victor Hoornweg en Sicco de Knecht over academische cultuur en open science. Wordt de wetenschap tegengehouden door de huidig geldende wetenschappelijke normen? Staat de wetenschappelijke discussie nog wel centraal? Hoe kan de wetenschap beter samenwerken met de maatschappij? Dat en meer wordt besproken in deze uitzending.

Dossier: 2020-2021

Kansenongelijkheid in het onderwijs en High Dosage Tutoring

20 juni 2021

Radio Swammerdam · Kansenongelijkheid in het onderwijs en High Dosage Tutoring

De veelbesproken documentaireserie Klassen deed de discussie rondom kansenongelijkheid in het onderwijs in Nederland weer oplaaien. De documentaire schetst op een indrukwekkende manier dat de thuissituatie van leerlingen, van grote invloed is op de hun schoolprestaties en daarmee op hun eindadvies. Ook onderzoeksrapportages bevestigen dit al geruime tijd. De Onderwijsraad trekt al een paar jaar de conclusie dat leerlingen met dezelfde cognitieve capaciteiten, maar met verschillende achtergronden, niet op hetzelfde onderwijsniveau terecht komen.

Over dit probleem gaat presentator Teuntje van Heese samen met co-presentator Mariël Doedens in gesprek met socioloog dr. Sara Geven. Ook spreken zij met socioloog dr. Bo Paulle over de interventie high dosage tutoring, bedoeld om de positie van kansarme kinderen te verbeteren. De column van deze week is van Aafke Kok

Dossier: 2020-2021

Wetenschap in de Keuken

15 juni 2021

Radio Swammerdam · Wetenschap in de Keuken

Koken doen we allemaal weleens, of we er nou aanleg voor hebben of niet. Maar hoe bewust zijn we ons van de wetenschappelijke processen die aan de basis liggen van de heerlijk gebakken aardappels of perfect gekarameliseerde uien op ons bord?
Henok Tesfai en Mariël Doedens hadden het zondag over het koken van aardappels, sous vide en de wereld van de moleculaire gastronomie met Jan Groenewold.
Jan is een fysische chemicus met een liefde voor lekker eten, en helpt als co-auteur van het boek ‘Keukenlab’ mensen beter te koken met wetenschap.
Pak een lekker bord met eten, en luister de uitzending nu terug!

Dossier: 2020-2021

Kaas en drop

6 juni 2021

Radio Swammerdam · Kaas en drop

Drop en kaas staan, samen met bijvoorbeeld tulpen, wiet, fietsen, molens, en kringverjaardagen, te boek als ‘typisch Nederlands’. Maar zijn ze wel zo Nederlands als we denken? Over hoe deze etenswaren symbolen van onze nationale identiteit zijn geworden en over wat hun geschiedenis is hebben onze redacteuren Bobby Uilen en Lianne Hooijmans het in deze uitzending met Marieke Hendriksen. Marieke is wetenschaps- en cultuurhistoricus, verbonden aan de onderzoeksgroep NL-Lab van de KNAW, en is gespecialiseerd in materiële en zintuiglijke geschiedenis. We hebben het onder andere over hoe drop actief in de markt werd gezet als snoep voor mannen, en over de koloniale geschiedenis van Hollandse kaas. Zoetekauw of kaaskop (of gewoon hobby-historicus), voor ieder wat wils in deze aflevering van Radio Swammerdam!

Dossier: 2020-2021

Eenzaamheid

30 mei 2021

Radio Swammerdam · Eenzaamheid

Eenzaamheid: om het woord kunnen we de afgelopen tijd niet meer heen en iedereen herkent het knagende gevoel wel. Maar wat is eenzaamheid precies en hoe ontstaat het?

In deze uitzending gaan presentatoren Teuntje van Heese en Tanne van der Wal in gesprek met onderzoekers Dr. Marlies Maes en Dr. Luzia Heu. Met Marlies Maes bespreken zij hoe eenzaamheid in de psychologie geduid wordt, wat de gevolgen van eenzaamheid zijn en waar het ongemak rondom het onderwerp vandaan komt. Luzia Heu analyseert het onderwerp vanuit de cross-culturele psychologie en vertelt ons over de verschillen in eenzaamheid in individualistische en collectivistische samenlevingen. De column van deze week is geschreven door Teun Dominicus.

Dossier: 2020-2021

Muzikaliteit bij dieren

16 mei 2021

Radio Swammerdam · Muzikaliteit bij dieren

“Talking about music is like dancing about architecture” wordt weleens gezegd. Toch is muziek iets waar mensen graag mee bezig zijn en dus ook graag (in een radio uitzending) over praten. Je hoeft geen conservatorium student te zijn om iets met muziek te hebben. De mens is een muzikale soort stelt Henkjan Honing, hoogleraar muziekcognitie aan de Universiteit van Amsterdam. Maar zijn alleen wij mensen muzikaal en is dat iets wat ons uniek maakt of zijn dieren dat misschien ook? Redacteuren Mariël Doedens en Lianne Hooijmans spreken in deze aflevering van Radio Swammerdam over het onderzoek naar deze vraag. Verder vertelt Renée van Amerongen ons in haar column over de muzikale strijd op haar lab, we leren over de muzikale kaketoe Snowball, muziek en de evolutie en Lianne ontdekt dat ze muzikaler is dan ze dacht…

Dossier: 2020-2021

De Zuid-Afrikaanse taal en geschiedenis

9 mei 2021

Radio Swammerdam · De Zuid-Afrikaanse taal en geschiedenis

Misschien ken je woorden zoals ‘hijsbakkie’ en ‘muurprop’ wel, en het mag geen verrassing zijn dat de Zuid-Afrikaanse taal innig is verweven met de koloniale geschiedenis van het gebied. Maar wat betekent dit voor het gebruik van de taal, de literatuur en de identiteit van de Afrikaners? En bestaat er een toekomst voor deze taal in het moderne Zuid-Afrika na de apartheid? Dit bespreekt onze redacteur Lianne met Toni Banov, promovendus aan de Universiteit van Zagreb bij de Afdeling Neerlandistiek. Toni laat ons kennismaken met de Zuid-Afrikaanse auteur Karel Schoeman die ongehoorde stemmen laat doorklinken in zijn historische romans. En verder luisteren we vandaag in de tweede helft van de uitzending naar de reportage “Zuid-Afrika aan de gracht” over het Zuid-Afrikahuis, hét cultuur en kenniscentrum van Zuid-Afrika in de lage landen. Dit sal ‘n propvol uitsending wees!

Dossier: Los

Osteoarcheologie

2 mei 2021

Radio Swammerdam · Osteoarcheologie

Nu terug te luisteren: onze aflevering over osteoarcheologie, de opgraving en studie van menselijke resten in archeologische context. Hierover gingen we in gesprek met archeologen Menno Hoogland en Rachel Schats van de Universiteit Leiden, die samenwerkten bij opgravingen in het Caribisch gebied en in ons eigen kikkerlandje. Menno vertelt over zijn expeditie naar Spitsbergen in de jaren ‘80, waar hij een begraafplaats van Nederlandse walvisvaarders ontdekte, en Rachel vertelt over haar hypothese dat malaria wel eens een van grotere invloed op de Middeleeuwse volksgezondheid geweest zou kunnen zijn dan de pest – een hypothese die ze nu aan het testen is door een omvangrijk onderzoek naar botten van Middeleeuwse Nederlanders te doen. De column van deze aflevering is van Milan Teunissen van Manen, die speciaal voor de gelegenheid een lied herschreef en inzong! Dat en veel meer hoor je in deze uitzending, gepresenteerd door Bobby Uilen en Henok Tesfai.

Dossier: 2020-2021

Roofkunst

26 april 2021

Radio Swammerdam · Roofkunst

Iedereen die ooit naar een museum is geweest heeft ze weleens gezien. Prachtige schilden, verkleurde boeddha beeldjes, of zelfs een gouden sarcofaag. Objecten gestolen uit verre oorden, vanuit de andere kant van de wereld terechtgekomen in een vitrine, vaak met niet meer dan één zinnetje als beschrijving. Hoe is het Nederlandse sentiment rondom deze roofkunst veranderd over de jaren? Hoe kijken de gekoloniseerde bevolkingen naar deze objecten? En wat zijn de juridische belemmeringen als het gaat om restitutie?
Henok en Anke hebben het erover met Mirjam Hoijtink, assistent professor Cultural Sciences aan de UvA en Evelien Campfens, post-doc onderzoeker aan de Universiteit Leiden en cultural heritage law specialist. Ook vertelt columnist Aafke Kok over haar zoektocht naar een nieuw favoriete museum!

Dossier: 2020-2021