2021-2022

“Kijken” in brein van primaten

Radio Swammerdam · "Kijken" in brein van primaten

In deze aflevering spreken Thomas Verhage en Tanne van der Wal met professor dokter Karline Janmaat over de wortels en de vruchten van ons primatenbrein. Hierin vertelt ze onder andere over haar gedragsonderzoek bij primaten in het wild en in de dierentuin Artis en over haar onderzoek bij de Mbendjele in Congo.

Dossier: 2021-2022

De plek van het Centraal Station

In deze uitzending van Radio Swammerdam: de ontstaangeschiedenis van het Centraal Station Amsterdam. Met als voornaamste vraag: waarom staat dit station waar het staat, de stad als een ‘muur’ afschermend van het IJ? Joost Ingen-Housz bespreekt met socioloog en historicus Eric Duivenvoorden het beslissingsproces dat voorafging aan de bouw van het station, en de verschillende alternatieve locaties die door de gemeente besproken zijn, zoals de Albert Cuypstraat of de omgeving van het Leidseplein.

Radio Swammerdam · De plek van het Centraal Station

Dossier: 2021-2022

De Kracht van Platforms: over Airbnb en Zorgplatforms

Radio Swammerdam · De Kracht van Platforms: over Airbnb en Zorgplatforms

In de uitzending van zondag 15 mei luistert u naar een gesprek met sociaal wetenschappers Jelke Bosma en Eva Mos. Beiden promoveren binnen het onderzoeksproject ‘Platform Labour’ van de Universiteit van Amsterdam. Het project onderzoekt hoe platforms institutionele actoren zijn geworden, die een belangrijke impact kunnen hebben op relaties tussen burgers, markt en staat, en daarmee de macht hebben om kwetsbaarheden creëren of juist om die te versterken. Jelke Bosma focust zich daarbij op kort termijn verhuurplatforms, waaronder Airbnb, en Eva Mos houdt zich bezig met zorg- en welzijnsplatforms. De presentatie werd verzorgd door Teuntje van Heese en Thomas Verhage. De techniek was door Lilian Kingma.

Dossier: 2021-2022

Seksualiteit Bij Dieren En Kinderen

Radio Swammerdam · Seksualiteit Bij Dieren En Kinderen

De lente is volop aangebroken en dat betekent dat de velden weer vol staan met kleurrijke bloemen en mekkerende lammetjes. Ook wel het verhaal van de bloemetjes en de bijtjes! In deze uitzending gaan Thomas Verhage en Tanne van der Wal in gesprek met twee deskundigen die hier alles vanaf weten. Willy van Strien is bioloog en wetenschapsjournalist en zij heeft een boek geschreven over seksuele strategisch gedrag bij verschillende dieren, getiteld het Penisduel. De andere gast, Sanderijn van der Doef, is psycholoog en seksuoloog en zal ons meer vertellen over de ontwikkeling van seksualiteit bij kinderen en jongeren. Sanderijn is de schrijfster van de boeken ‘Can I have Babies Too?’ en ‘Going Beyond “The Talk”, uitgeven door Jessica Kingsley Publisher in Londen.
Kijk voor meer informatie over Willy of San op hun websites, www.willyvanstrien.nl en www.sanderijnvandoef.nl

Dossier: 2021-2022

Vervolgde componisten in de Tweede Wereldoorlog

Radio Swammerdam · Vervolgde componisten in de Tweede Wereldoorlog

‘Nach Auschwitz ein Gedicht zu schreiben ist barbarisch’ schreef de Duitse filosoof Adorno. Onder dat motto richten Nederlanders zich na de oorlog af van de muziek van een ‘verloren generatie’. Zo vergaten we lange tijd de rijkdom en veelzijdigheid van de Nederlandse muziek van daarvoor. Middels digitalisering van veel archieven en het analyseren van data in speciaal ontwikkelde software is musicoloog Carine Alders instaat een reconstructie te maken van wat we op muzikaal gebied door de oorlog allemaal zijn kwijtgeraakt. Een gesprek met de onderzoekster en aandacht voor bijzondere klanken uit het verleden.

Dossier: 2021-2022

De Historie van ons Koningshuis

Radio Swammerdam · De Historie van ons Koningshuis

De dag die je wist dat zou komen is eindelijk hier: radio Swammerdam duikt de historie van het koningshuis in. Promovendus Fons Meijer neemt ons terug naar het vaderland in de 19e eeuw, waar Willem I, II, en III koning waren van Nederland. Hoe is ons koningshuis ontstaan, waarom de Oranjes, en hoe speelden zij in op rampspoed in het land destijds? Je hoort het in deze speciale thema uitzending van Radio Swammerdam.

Dossier: 2021-2022

Verbetering van de voedselindustrie op maatschappelijk en wetenschappelijk niveau

Radio Swammerdam · Verbetering van de voedselindustrie op maatschappelijk en wetenschappelijk niveau

Hoe voeden we de alsmaar groeiende populatie? Wat is de rol van de wetenschap en welke voedselsystemen zijn te onderscheiden. In deze aflevering spreekt redacteur Tanne van der Wal met PhD student Ruy Kortbeek over de veredeling van de wilde tomaat en met boer en voedselsysteem specialist Jur Jacobs over slow food en het boeren in de praktijk.

Dossier: 2021-2022

Relatieproblemen, hechting en relatietherapie

Radio Swammerdam · Reltatieproblemen, hechting en relatietherapie

Wanneer is een ruzie met je partner een relatieprobleem? En wanneer ga je in relatieherapie of kan je het beter gewoon uitmaken? Vragen die u misschien wel eens met vrienden bespreekt, maar ook vragen waar de wetenschap antwoorden op heeft! Deze antwoorden hoort u in de aflevering van 27 maart 2022, waar Teuntje van Heese en Lilian Kingma met dr. Henk Jan Conradi spreken, assistant professor Klinische Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en tevens psychotherapeut. In de uitzending hebben zij het over het ontstaan en de impact van relatieproblemen en hoe dit relateert aan hechting in de kindertijd. Ook relatietherapie komt aan bod, waarbij het belang van fysiek contact naar voren komt.
De techniek van deze uitzending werd verzorgd door Tanne van der Wal.
De column is verzorgd door Sebbe Pol.

Dossier: 2021-2022

Mecenaat: hoe kunst gefinancierd zou moeten worden

Een mecenas is iemand die zich opricht als beschermer van de kunsten. Sinds 2020 bestaat er een leerstoel mecenaatstudies aan de Universiteit Utrecht om de relaties tussen gevers en kunstenaars of kunstinstellingen te onderzoeken. In deze uitzending bespraken we de betekenis van geven voor cultuur in Nederland met zelfstandig onderzoeker Renee Steenbergen en Voordekunst directeur Kristel Casander.

Dossier: 2021-2022

Toeval II: de ervaring van toeval

In deze tweede aflevering over toeval bespreekt psycholoog en neurowetenschapper dr. Michiel van Elk wanneer en waarom mensen gebeurtenissen als toevallig ervaren, en legt hij uit hoe het komt dat mensen zich vaak niet bij toeval neer kunnen leggen, maar in plaats daarvaan graag naar een verklaring blijven zoeken.

Radio Swammerdam · Toeval II: De Ervaring van Toeval

Dossier: 2021-2022

Nederland Onder Water

Radio Swammerdam · Nederland Onder Water

In deze uitzending gaan Thomas Verhage en Mariël Doedens in gesprek met Toon Haer en Jantsje Mol over de overstromingsisico’s waar Nederland in de toekomst mee te maken gaat krijgen. Toon is expert op het gebied van water- en klimaat risico en zal vertellen hoe groot het probleem van een alsmaar stijgende zeespiegel is voor Nederland. Jantsje zal vertellen over haar onderzoek waarin virtual reality proefpersonen meer laat investeren in het overstromingsbestendig maken van hun huizen.

Dossier: 2021-2022

Virtual reality en geschiedenis: 4D Research Lab

Radio Swammerdam · Virtual reality en geschiedenis: 4D Research Lab

Kan je geschiedenis tot leven wekken? Anke Spekman en Mariël Doedens gingen op bezoek bij het 4D Research Lab en praatten met Patricia Lulof, Jitte Waagen en Tijm Lanjouw over digitale archeologie, drones en 3D visualisaties.

Een voorbeeld van een 3D reconstructie ziet u hier (filmpje van Vlooienburg/Waterlooplein): www.youtube.com/watch?v=HuHrrle1kWs

Dossier: 2021-2022

Van wie is ons Land? Over Territorialiteit en Immigratie

Radio Swammerdam · Van wie is ons Land? Over Territorialiteit en Immigratie

“Hún Brussel, óns Nederland” was de titel van het partijprogramma van de PVV in 2012. Ook de afgelopen jaren gebruikten rechts populistische partijen slogans waarin grondgebieden als collectief eigendom worden geformuleerd. In deze uitzending van Radio Swammerdam spreekt Teuntje van Heese met Tom Nijs over zijn binnenkort te verdedigen proefschrift, getiteld This place is ours – Collective psychological ownership and its social consequences. Hiervoor onderzocht hij of, hoe en waarom het idee dat een grondgebied tot een bepaalde groep behoort, verschillende sociale consequenties kan hebben, waaronder negatieve sentimenten ten aanzien van immigranten in Nederland.

Dit proefschrift is onderdeel van het OWNERS project, waarvoor een subsidie van de Europese Onderzoeksraad (ERC)werd toegekend aan Dr. Borja Martinović (Universiteit Utrecht).
owners-ercproject.eu/

Van wie is ons Land? Over Territorialiteit en Immigratie By Radio Swammerdam is licensed under a Creative Commons License.

Dossier: 2021-2022

Toeval

Radio Swammerdam · Toeval

Hoogleraar mathematische fysica Dr. Klaas Landsman schreef over toeval in de biologie, de natuurkunde, de filosofie en het dagelijks leven. In deze uitzending gaat hij in op vragen zoals:

Heeft toeval een objectief bestaan? Wat voor betekenis moeten we hechten aan de toevallige oorsprong van onze liefdes? Waarom doen dobbelstenen niet aan toeval? Waarom doet licht dat door een ruit gereflecteerd wordt dat wel?

Veel luisterplezier, en deel uw eventuele meningen over toeval n.a.v. de uitzending met ons via joost@radioswammerdam.nl

De volgende wetenschapper in de driedelige serie over toeval is neurowetenschapper dr. Michiel van Elk. Op 13 maart zal hij ingaan op de vraag hoe het ‘magisch’ denken van de mens in een hoofdzakelijk areligieuze maatschappij is te verklaren.

Dossier: 2021-2022

HIV in Nederland en Tanzania

Radio Swammerdam · HIV in Nederland en Tanzania

Hoe gaat het met de HIV-zorg vandaag de dag? Hoogleraar Marc van der Valk licht ons in deze uitzending in over de situatie in Nederland. Met medisch antropoloog Josien de Klerk praten we over haar onderzoek in Tanzania en ze vertelt meer over ethische dilemma’s tijdens veldwerk.

De column is van Gabriella Darmasaputra. De techniek is in handen van Anke Spek en de aflevering wordt gepresenteerd door Mariël Doedens.

Dossier: 2021-2022

Zwaartekracht En Donkere Materie

Ik zie ik zie wat jij niet ziet en het is donkere materie. In deze aflevering spreekt Tanne van der Wal samen met Thomas Verhage met sterrenkundige en natuurkundige dr. Margot Brouwer. Ze vertelt in deze uitzending over hoe je aan de hand van zwaartekracht onderzoek kan doen naar de aanwezigheid van donkere materie in andere sterrenstelsels. Hierbij komen ook de theorieën van Einstein en Newton aan bod. Meer informatie over Margot Brouwer kunt u vinden op haar website: https://www.margotbrouwer.nl/

Radio Swammerdam · Zwaartekracht En Donkere Materie

Dossier: 2021-2022

Verloskundige Wetenschap

Radio Swammerdam · Verloskundige Wetenschap

Te gast in deze uitzending is prof. dr. Ank de Jonge, ze is als eerste verloskundige benoemd tot hoogleraar verloskundige wetenschap aan het Amsterdam UMC en is dé expert op het gebied van de verloskundige wetenschap in Nederland.

Dr. Carola Groenen is net gepromoveerd en vertelt over de nieuwe wetenschappelijke inzichten die voortkomen uit haar promotie onderzoek. Vera Mertens van Zelfbewust Zwanger ligt toe hoe de stem van de zwangere vrouw doorklinkt in onderzoek en beleidsvorming.

De uitzending wordt gepresenteerd door Mariël Doedens en de techniek is in handen van Thomas Verhage. Ook hoor je een mooie column van Gabriella Darmasaputra.

P.S. Tijdens een uitzending van Radio Swammerdam worden er in Nederland 20 baby’s geboren! (Uitgerekend op basis van het verwachtte aantal baby’s dat geboren wordt in 2021 volgens het CBS rekening houdend met de corona geboortegolf.)

Wil je meer weten over de wetenschap achter een zwangerschap? Neem dan eens een kijkje op het Childbirth Network: www.childbirthnetwork.nl/
Meer informatie over stichting Zelfbewust Zwanger vind je hier: zelfbewustzwanger.nl/
Of duik in het proefschrift van Carola Groenen:https://books.ipskampprinting.nl/thesis/568784-groenen/

Dossier: 2021-2022

Zingeving

Radio Swammerdam · Zingeving

In deze uitzending legt filosoof, theoloog en religiewetenschapper Laurens ten Kate (Universiteit voor de Humanistiek) uit wat zingeving tegenwoordig precies inhoudt, wordt er ingegaan op hoe zingeving door de tijd heen veranderd is, en bespreken we het verschil tussen religieuze en non-religieuze zingeving.

Dossier: 2021-2022

Genocide en het genocidale proces

Wat is genocide? Een gesprek met antropoloog Anthonie Holslag over onder meer over het genocidale proces en seksueel geweld.

Dossier: 2021-2022

Vinificatie en Wetenschap in de Wijnwereld

Radio Swammerdam · Reportage – Vinificatie en Wetenschap in de Wijnwereld

In deze uitzending luistert u naar een reportage, opgenomen op het Betuws Wijndomein. Hier gaan Teuntje van Heese en Mariel Doedens in gesprek met moleculair bioloog Koen Klemann over vinificatie en de rol van wetenschap in de wijnwereld. Zij nemen een kijkje in de wijngaard, krijgen inzicht in het complexe proces van wijn maken en er wordt uiteraard geproefd!

wijnwetenschap.nl/
www.betuwswijndomein.nl/

Dossier: 2021-2022