Eten, eten en dan nog eens eten: obesitas vormt een groot probleem. Het risico op obesitas blijkt toe te nemen wanneer je als kind in de baarmoeder blootgesteld geweest bent aan hormoonverstorende stoffen. Juliette Legler, hoogleraar toxicologie aan het instituut voor milieuvraagstukken (VU) doet hier onderzoek naar.

Ook spraken we met Richard IJzerman, internist-endocrinoloog (VUmc), die onderzoekt hoe onze hersenen en hormonen reageren op het denken aan voedsel en voedselinname zelf. Wat zegt zijn onderzoek over onze “hongerige hersenen”?

Google en Wikipedia dicteren steeds meer onze kennis. Maar hoe bepaal je wat belangrijke informatie is, en is kennis echt macht? In Radio Swammerdam sprak hoogleraar Computerwetenschappen Maarten de Rijke (UvA) met presentatoren Luuk Ex en Lieven Heeremans. De Rijke zit achter de knoppen van steeds slimmer zoekende algoritmes en is bezig met het ontwikkelen van “Slow Search”. Maar wat is een algoritme eigenlijk?

Bas Belleman sprak over hoe Google en andere zoekmachines ons menszijn veranderen. “Het idee dat we moeite zouden doen om iets te vinden, begint te verdwijnen.” Hij pleit dan ook voor een zoekmachine die ons meeneemt op zijn zoektocht en niet pasklare antwoorden biedt. Wat blijkt uit de reactie van De Rijke, die is daar allang mee bezig.

Vandaag keken Swammerdampresentatoren Lieven Heeremans en Eveline van Rijswijk naar nieuwe initiatieven binnen de wetenschap. Van het – sinds de Maagdenhuisbezetting – zo bekende ‘De Nieuwe Universiteit’ naar De Bildung Academie en het platform Hervorming Nederlandse Universiteiten. Een rondetafelgesprek met Hans Radder (platform Hervorming Nederlandse Universiteiten), Tanisha Blom (De Nieuwe Universiteit), Merel van Geel en Michiel Tolman (De Bildung Academie) en natuurlijk onze columnist André Klukhun.

In eerste instantie spraken we over De Nieuwe Universiteit. Begonnen in Amsterdam, maar zijn vleugels uitgespreid over het hele land. Wat is de staat van het initiatief nu? En wat zijn de toekomstplannen?

In het eindgesprek gingen we door op het initiatief De Bildung Academie en onderzochten we de vraag wat een universiteit eigenlijk tot doel heeft. En hoe zit de verhouding met hogescholen? André Klukhun gooide de prikkelende stelling erin dat maatschappelijk relevant onderzoek plaats hoort te vinden op hogescholen en fundamenteel onderzoek op de universiteiten. Maar kan fundamenteel onderzoek niet ook maatschappelijk relevant zijn?

Frank van de Goot is één van de weinige forensische pathologen in Nederland. Hij verrichtte meer dan 3500 secties en luidde onlangs in RTL Late Night de noodklok, nadat hij na onderzoek constateerde dat artsen in ons land in 50 procent van de sterfgevallen ernaast zitten bij het vaststellen van de doodsoorzaak. Vorige maand promoveerde hij aan het VU Medisch Centrum met een onderzoek naar letseldatering en verbeterde daarbij meteen technieken om letsel te kunnen dateren. In Radio Swammerdam, het wekelijkse wetenschapsprogramma op AmsterdamFM, spraken Tim Wagemakers en Sterre ten Houte de Lange vandaag een uur lang met forensisch patholoog Frank van de Goot.

In zijn promotieonderzoek ontwikkelde Van de Goot een nieuw model om forensische en klinische pathologie te combineren. Cruciaal hierbij is de context. In het eindgesprek praatten we over de toegevoegde waarde van de forensische pathologie, bijvoorbeeld in ziekenhuizen waar artsen vaak een verkeerde doodsoorzaak vaststellen.

Op zondagochtend werd het eerste jubileum van Radio Swammerdam, het wetenschapsprogramma van AmsterdamFM, gevierd met een maar liefst twee uur durende uitzending!

We spraken met drie wetenschappers over thematieken die een rol speelden in het leven van Jan Swammerdam, de zeventiende eeuwse wetenschapper, naar wie het programma vernoemd is: Emanuel Rutten, wiskundige en filosoof aan de VU, Cor Zonneveld, bioloog aan het AUC, en Marjolein van Egmond, VUmc.

Ook was er live muziek van Elenne May te horen. Tussendoor klonken er reportages, gemaakt door Luuk Ex, Tim Wagemakers en Lieven Heeremans. Ook Tamar de Waal en Alexander Bakkes, oprichters van het programma, schoven aan. Samen met André Klukhun, columnist van het eerste uur, spraken zij over de beginjaren van Radio Swammerdam.

Op naar het volgende jubileum van Radio Swammerdam!

Antropoloog Willemijn Krebbekx liep 15 maanden mee in de tweede klas van vier Nederlandse middelbare scholen en onderzocht hoe jongeren relaties aangaan. Ze ontdekte hoe grote rol seksualiteit speelt in de groepsdynamiek. Tweede gast is socioloog Jitse Schuurmans. Hij schreef al eerder over hoe mensen elkaar ontmoeten op een college campus in Californië en een in Hong Kong.

Antropoloog Willemijn Krebbekx won geduldig vertrouwen bij jongeren in de burgklas om vervolgens met ze te praten over relaties in de klas. Ze ontdekte dat ideeen over sekualiteit een grote rol speelt in de dynamiek van vriendengroepen. Socioloog Jitse Schuurmans vroeg studenten in de Verenigde Staten en Hong Kong naar hun realties. En het bleek dat de Amerikaanse jongeren eerst met elkaar het bed in duiken voordat ze aan een relatie beginnen, terwijl studenten in Hong Kong juist na het beginnen met een relatie pas het bed in duiken.

In deze aflevering sprak Radio Swammerdam met hoogleraar natuurkunde Albert Polman.
Met hem gingen we op ontdekkingsreis naar de zon en keken we hoe wetenschappers hun kennis van het zonlicht proberen in te zetten voor een maximale benuttig van zonne-energie. Albert Polman legt uit wat licht is en wat de zon voor ons kan betekenen.

Hoe gaan we het energieprobleem oplossen met behulp van de zon? En wordt Shell dan overbodig? Polman geeft uitleg wat er nodig is om meer energie uit de zon te halen. Tot slot is er nog de column van Sicco de Knecht naar aanleiding van de “Stammenstrijd” binnen de UvA.

Vanochtend heel vroeg (10:00 uur in plaats van 11:00 uur) sprak Radio Swammerdam al over het onderwerp “slaap” en dan met name de verstoring daarvan. Bij het VUmc onderzoekt Sonja Rutten momenteel de effectiviteit van lichttherapie op slaap en stemming bij patiënten met de ziekte van Parkinson.

Vervolgens gaf dr. Ysbrand van der Werf – Hoofd van het onderzoeksteam Neuropsychiatrie bij het VU medisch centrum en Hoofd Emotie en Cognitie aan het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen – uitleg over de functie en verstoring van slaap in het algemeen en in relatie tot zijn eerdere onderzoeken.

Presentatie: Eveline van Rijswijk en Tim Wagemakers
Columnist: Bas Belleman