17 december 2017
Wat is de invloed van ‘nieuwkomers’ op hun omgeving? Om deze vraag te beantwoorden gaat Emma van Veenen in gesprek met antropoloog Oskar Verkaaik (UvA), die reacties uit een nieuwbouwwijk op de komst van een moskee onderzocht, en dierecoloog Wendy Jesse (VU) die naar het Caribisch gebied afreisde om de intocht van (invasieve) exoten te bestuderen. Verder hebben we een reportage over de Keuken van het Ongewenste Dier en een column van Bas Belleman over exoot Othello.
Dossier: Nieuwkomers
10 december 2017
Wat verbindt een socioloog en een theoretisch natuurkundige? Emergentie! Oftewel, ‘het totaal is meer dan de som der delen’.
Op de UvA wordt hard gewerkt om de algemene relativiteitstheorie van Einstein te vervangen door een nog completere theorie waardoor o.a. de zoektocht naar donkere materie gestaakt kan worden. Aan tafel deze zondag natuurkundige Manus Visser, PhD-student bij professor Erik Verlinde, die de revolutionaire theorie van emergente zwaartekracht vorig jaar ter wereld bracht. Sander en Nathalie spraken met hem over wat deze theorie betekent en ook over hoe het is om onderdeel te zijn van de hype die hieromheen is ontstaan.
Ook aan tafel netwerksocioloog Jeroen Bruggeman, over emergentie in sociale netwerken en over de nieuwe koers die sociologie volgens hem zou moeten varen.
Onze columnist Machiel Keestra voerde een pleidooi voor diversiteit vanuit de emergente voordelen van een divers netwerk, nadat de ‘Gewone Nederlander’ deze week weer het nieuws beheerste.
Dossier: Specials
26 november 2017
Heb je het idee dat jouw school je identiteit heeft beïnvloed? Weet je nog het verschil tussen het parlement en de regering? Over deze vragen en nog veel meer hebben Mirjam van Zuidam en Aafke Kok deze zondagochtend. Monique Volman, hoogleraar onderwijskunde en specialist ontwikkelingsgericht onderwijs, vertelt over identiteitsontwikkeling bij kinderen. Clara van Boxtel is hoogleraar vakdidactiek en directeur van het Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken legt uit waarom het onderwijs gezien kan worden als een zaklamp.
Dossier: Onderwijs
19 november 2017
Wat is onze plaats in het heelal? We weten dat het heelal enorm groot is, en alsmaar groter wordt. Misschien zijn er zelfs wel meerdere heelallen. Is het toeval dat ons heelal zo gevormd is dat er zelfs leven kon ontstaan? En over leven gesproken, zijn wij eigenlijk de enigen, of moeten we die plaats delen met andere, buitenaardse levensvormen? Een heleboel vragen, waar Aafke Kok en Marie Beth het deze aflevering over hebben met theoretisch fysicus Jan Pieter van der Schaar en emeritus hoogleraar moleculaire cytologie Nanne Nanninga.
Dossier: Evolutie
12 november 2017
In deze aflevering gaat Emma van Veenen samen met Sander Westerveld op zoek naar de invloed van zichtbare en onzichtbare externe factoren op ons leven. Of preciezer gezegd: op onze keuzevrijheid.
Daniel Mügge vertelt over de invloed van economische data op ons gedrag, Eva Groen-Reijman over het fenomeen nudging en de rol van dit fenomeen bij het maken van gezonde voedselkeuzes. Columnist Heidi Dorudi vult het gesprek aan met een column over aardbeienjam en de vraag hoeveel vrijheid er zit in keuzevrijheid.
Presentatie: Emma van Veenen en Sander Westerveld
Gasten: Eva Groen-Reijman en Daniel Mügge
Columnist: Heidi Dorudi
Dossier: Wat maakt de mens
5 november 2017
Marie Beth van Egmond gaat samen met Emma van Veenen op zoek naar de logica achter de spoorwegen. Lex Schrijver vertelt ons meer over de wiskunde achter het treinnetwerk, Roland Kager over hoe onderschat de treinfietscombinatie (nog) is. Ten slotte spreekt onze nieuwe columnist Mathijs Mul over de logica van ontsporingen.
Presentatie: Marie Beth van Egmond en Emma van Veenen
Gasten: Lex Schrijver en Roland Kager
Columnist: Mathijs Mul
Dossier: Dagelijkse wetenschap
22 oktober 2017
Deze zondagochtend openen Mirjam en Aafke het nieuwe dossier onderwijs. In deze uitzending spreken zij over moreel gedrag en zelfwaardering bij kinderen.
Dorinde Jansma doet onderzoek naar moreel gedrag bij kinderen. Door hen prenten voor te leggen van verschillende situaties, testte zij of de kinderen vaker voor zichzelf of vaker voor een ander te kiezen. Zonder een oordeel te geven over wat goed of fout is, relateert ze de uitkomst hiervan aan pestgedrag van de kinderen. Aan de hand van een voorbeeld (‘Stel dat Eddie mijn koptelefoon nu afpakte’) legt zij de vier fases van moreel gedrag bloot én vertelt hoe wij in de praktijk hier kinderen mee kunnen helpen.
Eddie Brummelman onderzoekt narcisme bij kinderen. Je kunt kinderen (en volwassenen trouwens ook) niet zomaar vragen ‘ben je narcistisch?’. Eddie vertelt hoe je narcisme en zelfwaardering kunt meten bij kinderen. Een hoge zelfwaardering is goed voor de ontwikkeling van kinderen. De invloed van ouders is hierbij natuurlijk heel belangrijk, Eddie deed ook onderzoek naar de manier waarop ouders complimenten geven, en het verschil tussen gewone complimenten (‘Wat een mooie tekening’) of opgeblazen complimenten (‘Wat heb je dat fantástisch getekend’).
Bart van Heerikhuizen las een mooie column voor over zijn eigen ervaring in het onderwijs en de Science Sisters legden ons in één minuut wat het blauwe-bruine ogen experiment precies inhield.
Presentatie: Mirjam & Aafke
Gasten: Eddie Brummelman & Dorinde Jansma
Columnist: Bart van Heerikhuizen
Science Sisters: Nina & Jessie van Hattum
Dossier: Onderwijs
15 oktober 2017
Aafke Kok en Froukje Waterbolk gaan in gesprek met Eddy de Bruyn over de twee soorten populariteit op school en wat de evolutionaire oorsprong hiervan is. Professor Matthijs van Veelen slaat een brug tussen evolutiebiologie en economie of gedrag en vertelt over de oorsprong van altruïsme.
Dossier: Evolutie
8 oktober 2017
Kunnen we een vergelijking trekken tussen de migratie van mensen en die van vogels? Daar ging het deze zondagochtend over bij Radio Swammerdam. Bij Emma & Nathalie aan tafel zaten Wouter Vansteelant, die aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek doet naar de migratiepatronen van roofvogels. Hij vertelde over wespendieven met rugzakjes en dat vogels ook een cultuur hebben.
Over migratie van mensen sprak Norah Karrouche, docent aan de Vrije Universiteit. Zij sprak over wat migratie nou eigenlijk is en wat de invloed van migratie is op het Rif-gebied in Noord-Marokko.
Beide sprekers raakten in een bevlogen gesprek over de invloed van migratie, en een van de overeenkomsten bleek te zijn dat zowel mensen als vogels eigenlijk het liefst thuis zouden blijven, en alleen migreren als dit nodig is om te overleven.
Heidi las een prachtige poëtische column voor en Marie Beth & Emma gingen op bezoek bij vogelteller Frank van Groen en maakten daar een reportage over.
P.S. Benieuwd naar het artikel wat bij de afbeelding hoort? Lees het hier: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jav.00457/epdf
Presentatie: Emma van Veenen & Nathalie Janssen
Gasten: Wouter Vansteelant & Norah Karrouche
Column: Heidi Dorudi
Reportage: Marie Beth van Egmond
Dossier: Nieuwkomers
1 oktober 2017
De wereldwijde energietransitie is ingezet, maar hoe gaan we die transitie nog effectiever maken? In deze eerste aflevering van het dossier Huis-, tuin- en keukenwetenschap spreken Sander Westerveld en Marie Beth van Egmond met Albert Polman, onderzoeker op het Amolf instituut in Amsterdam, over gekleurde zonnepanelen en met Patric Bogaart, die onlangs een artikel publiceerde in Nature Energy, over virtuele stuwdammen. Met een column van Machiel Keestra.
Dossier: Huis-, tuin- en keukenwetenschap
24 september 2017
Wat voor rol speelt cuteness in de relatie tussen mens en object? Kunnen we echte interactie hebben met robots? En natuurlijk #cutenessoverload. Te gast zijn cultuurwetenschapper Joyce Goggin en oprichter van Intelligent Robotics Lab Arnoud Visser. Columnist van deze week is Sicco De Knecht.
Dossier: Wat maakt de mens
17 september 2017
Nederland staat bekend als een van de meest tolerante samenlevingen. Maar homomannen hebben in Nederland een lange weg afgelegd. Homo-onderzoeker Gert Hekma en regisseur Sebas Kes van de documentaire over het Homomonument: Monument van Trots – Film & Expositie, vertellen ons er deze zondag meer over. Luister ook naar de reportage over de condoomspeciaalzaak Condomerie, die dit jaar alweer 30 jaar bestaat. En natuurlijk een column van onze vaste columnist Bas Belleman waarin de link met Shakespeare wordt gelegd en een gastbijdrage van de Science Sisters (Nina & Jessie van Hattum).
Gasten: Gert Hekma en Sebas Kes
Presentatie: Froukje Waterbolk en Mirjam van Zuidam
Columnist: Bas Belleman
Dossier: Amsterdam
10 september 2017
Dossier: Evolutie
25 juni 2017
Hoe staat de mens in verhouding tot de natuur? Een eeuwenoude vraag, uitgebreid besproken aan tafel bij Radio Swammerdam. Onze nieuwe redacteur Sander Westerveld en Misha Melita spraken met Erik de Jong, bijzonder hoogleraar bij Artis, die de relatie tussen cultuur en natuur onderzoekt. Waarom ligt Artis eigenlijk midden in de stad? En waarom houden mensen van natuur? Erik de Jong vertelt over het filosofische concept ‘Biophilia’, de liefde voor de natuur.
Een ander natuurgebied(je) midden in de stad is het nieuwe Anna’s Tuin en Ruigte, dat aangelegd is bij het Science Park in de Watergraafsmeer. Initiatiefneemster én PhD-student paleo-ecologie Milan Teunissen van Manen vertelt over wat deze plek voor haar en andere stadsbewoners betekent.
Ook ging Sander als reporter op bezoek bij Abel Jansma, die bij Anna’s Tuin en Ruigte bijen houdt.
Verder nog een column van onze nieuwe columniste Khadija al Mourabit, over praten met bomen. Hierin haalde zij Spinoza aan, die ook de conclusie van dit interessante gesprek inluidde: Alles is natuur en natuur is alles.
Presentatie: Misha Melita & Sander Westerveld
Gasten: Erik de Jong & Milan Teunissen van Manen
Columniste: Khadija al Mourabit
Techniek: Marie Beth van Egmond
Dossier: Los
18 juni 2017
Met het opstappen van Trump uit het klimaatakkoord van Parijs en het mislukken van een coalitie met GroenLinks in eigen land lijken we het niet van de politiek moeten hebben als we het klimaatprobleem tegen willen gaan. Gelukkig zijn er wel veel groene initiatieven in de wetenschappelijke wereld. Deze aflevering zijn Bram van de Putte en Durwin Lynch te gast. Bram probeert CO2 om te zetten in nuttige stoffen voor bijvoorbeeld medicijnen en Durwin probeert ons luie burgers zover te krijgen toch ons steentje bij te dragen.
Deze week een column van Machiel Keestra
Dossier: Groen
11 juni 2017
Vanochtend maakte ons kersverse redactielid Emma van Veenen haar eerste uitzending, en wel over netwerkanalyse in de psychologie en politicologie. Samen met Marie Beth sprak zij daarvoor met Jouke Huijzer. Hij won de prestigieuze Daniel Heinsiusscriptieprijs met zijn masterscriptie over bestuurlijke elitenetwerken (voor meer informatie, www.corpnet.uva.nl). Deze staan misschien wel op gespannen voet met de democratie. En hoe kunnen die netwerken het best onderzocht worden? Daarnaast spraken we met Claudia van Borkulo, psychologe aan de UvA en onderdeel van het psychosystems project (voor meer informatie: www.psychosystems.org). Zij past netwerkanalyse toe op psychologische data en dan met name op de samenhang tussen symptomen. Hierdoor kan je vragen beantwoorden zoals ‘wat maakt iemand kwetsbaar voor een depressie, en wat niet?’. Daarnaast droeg Bart van Heerikhuizen een column voor over een heel ander soort netwerken, namelijk fietsknooppuntennetwerken.
Dossier: Los
4 juni 2017
Vanaf een bijzondere locatie door het Pinksterweekend een nieuwe aflevering Swammerdam. En wel over hersenen. Onze nieuwe redacteur Nathalie Jansen spreekt met Annelies Kleinherenbrink, die onlangs promoveerde op haar proefschrift The Politics of Plasticity, over hersenen en het sekseverschil. Hoe beïnvloedt ons brein ons denken over gender? Zijn er verschillen tussen mannen- en vrouwenhersenen? Ontwikkelen hersenen zich het hele leven? Wat kunnen we leren van het gender-perspectief? Annelies legt het ons uit. Ook een column van Bart Heerikhuizen over onderzoek met mannetjes en vrouwtjes ratten. Hij trekt een intrigerende analogie tussen Donald Trump en Annelies Kleinherenbrink. Nieuwsgierig? Luister hieronder de uitzending terug!
Dossier: Baas in eigen brein
28 mei 2017
Wie opgegroeid is met Baantjer en Midsomer Murders weet dat DNA het geheime ingrediënt is waarmee de moordenaar door de mand valt en uiteindelijk toch gepakt wordt. Behalve in detectives heeft forensisch DNA onderzoek zich ook in de echte wereld bewezen, denk alleen al aan de moord op Marianne Vaatstra. In deze aflevering praat Marie Beth over het oplossen van misdaden met behulp van DNA met promovendus Anna Mapes over mobiele DNA-analyse en hoogleraar Klaas Slooten over wat wiskunde en DNA met elkaar te maken hebben.
Dossier: Op het slechte pad
21 mei 2017
De Bijlmer bestaat dit jaar 50 jaar. Het heeft door de jaren heen niet zo’n beste reputatie gekregen. Dat terwijl de bouwmeester van dit project grote idealen nastreefden. Deze ochtend praatten wij over deze man, Siegfried Nassuth, zijn idealen en wat ervan geworden is. Onze gast Daan Dekker schreef een boek over hem, de Betonnen Droom.
In de jaren negentig vond er ook een grootste vernieuwing van de Bijlmer plaats. Deze vernieuwing werd geleid door Joop de Haan, ook bij ons aan tafel. Werden de idealen van Nassuth weer nagestreefd in de jaren negentig of werd er voor een heel andere aanpak gekozen?
U hoort het allemaal in deze mooie uitzending, waar ook nog een reportage over het Bijlmermuseum én een column over tegeltjeswijsheden van Bart van Heerikhuizen in zit!
Met presentatie van Henk en Mirjam.
Dossier: Amsterdam
14 mei 2017
Dit jaar is het honderd jaar geleden dat de Russische revolutie plaatsvond en daarom kon een uitzending hierover in het Revolutiedossier niet ontbreken. Luuc en Henk spraken met historicus Marc Jansen (UvA) over de revolutie, hoe deze verliep en hoe deze in het huidige Rusland herdacht wordt. Daarnaast spraken we met slavist Sjeng Scheijen (Universiteit Leiden) over de revolutionaire mentaliteit in Rusland in de 19e eeuw en de opkomst en ondergang van de Russische avant-garde kunst. Machiel Keestra droeg een mooie column voor over het moederschap als ultieme vorm van revolutie voor.
Luister hier de column terug:
Dossier: Revolutie