2019

Veranderende arbeidsverhoudingen: flexwerk en meer

15 december 2019

De afgelopen vijftig jaar zijn de arbeidsomstandigheden veranderd. Waar is bijvoorbeeld het vaste contract gebleven? Waarom hebben werknemers dit laten gebeuren? En welke rol speelde de werkgevers hierin? Deze vragen en meer worden beantwoord in deze uitzending van Radio Swammerdam. Te gast is politicoloog Saskia Boumans. Ze promoveert op het onderwerp ‘strategieën van werkgevers in collectieve arbeidsonderhandelingen’ bij het Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies (AIAS). Ook historica Rosa Kösters is te gast. Zij onderzocht in haar masterscriptie de transformatie van werkvloerverhoudingen in de jaren zeventig en tachtig bij Philips en de Hoogovens, en won daarmee de scriptieprijs van de Vakbeweging. Presentatie door Lianne Hooijmans en Henok Tesfai.

Dossier: Los

Samenleven met water

9 december 2019

Nederland heeft een rijke geschiedenis als het op water aankomt, en staat wereldwijd bekend als het land dat de strijd tegen het water heeft gewonnen. Maar hoe komen wij aan dit imago en op welke manieren hebben wij de oceaan getemd? Wat speelt zich verder allemaal af onder het wateroppervlak, in dit onderwaterbos, en wat weten we hier eigenlijk over? In deze uitzending van Radio Swammerdam spreken Mathijs ter Kuile en Bauke Kok met Maarten Ouboter, werkzaam bij Waternet, over de stem van het water. Verder vertelt Harm van der Geest, assistent professor Benthische Ecologie aan de Universiteit van Amsterdam, over zijn onderzoek in het Markermeer en het publieke bewustzijn omtrent water. Snel luisteren dus!

Dossier: Los

Filosofie van de wiskunde en kennisgrafen

1 december 2019

Hebben mensen getallen verzonnen of zijn we ze aan het ontdekken? Waarom begrijpen kleine kinderen niet dat vier min één drie is? En waarom begrijpt een computer het verschil tussen appels, fruit en Granny Smith niet? Laat je niet afschrikken door de wiskunde- en informatica-achtergrond van gasten Stefan Buijsman en Laura Hollink, nullen en enen zijn best begrijpelijk als je er wat langer over nadenkt. Met een oude column van Sjana Haker. Presentatie door Josta Bosma en Lianne Hooijmans.

Dossier: 2019 - 2020, Los

Gemeenschapsarcheologie, middeleeuwse dorpen en sociale cohesie

25 november 2019


Archeoloogje spelen in je eigen achtertuin spreekt bij veel mensen erg tot de verbeelding. Dit kan echter niet zomaar: er zijn strikte regels over waar je archeologisch onderzoek mag uitvoeren in Nederland. Aafke Kok en Mathijs ter Kuile gaan in gesprek met Heleen van Londen, landschapsarcheoloog en universitair docent aan UvA, en Laura Scheider, docent psychologie aan de UvA en masterstudente Archeologie in Leiden. Zij werken aan het gemeenschapsarcheologieproject CARE van de UvA, waarbij archeologen samen met burgers uit Brabant opgravingen doen. Hoe gaat zo’n gemeenschapsonderzoek in z’n werk, wat kan dit ons leren over de ontwikkeling van Middeleeuwse dorpen in Nederland en hoe helpt dit de sociale cohesie in een gemeenschap te vergroten? Deze vragen en meer komen aan bod in deze uitzending van Radio Swammerdam!

Dossier: 2019 - 2020

Omkijken naar stadshistorie

17 november 2019

Te gast bij Nash en Josta zijn historicus Tymen Peverelli en classicus Sean Keller. Tymen bespreekt zijn onderzoek naar stadsgeschiedenis en het ontstaan van een culturele stadsidentiteit als tegenwicht tegen de 19e eeuwse natiestaat. Sean heeft het over de Orpheus-mythe bij verschillende Latijnse auteurs. Ook is er ruimte, in een zoektocht naar bruggetjes tussen beide onderwerpen, voor enige reflectie op geschiedenisonderwijs en het hedendaagse belang van historisch besef.

Dossier: 2019 - 2020, Los

Wetenschap en metafysica: een (on)begrijpelijk verbond

3 november 2019

In deze uitzending bespreken we het begrijpen zelf. Hoe moet het wetenschappelijk begrijpen begrepen worden? Die vraag bespreken Bauke Kok en Henok Tesfai onder andere aan de hand van een vakgebied dat niet alleen de leek, maar ook de ingewijde confronteert met de grenzen van ons begripsvermogen: de quantummechanica. Gelukkig hoeven ze dat niet alleen te doen: te gast zijn Fred Muller, hoogleraar filosofie van de natuurwetenschap aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en Henk de Regt, hoogleraar filosofie van de natuurwetenschappen in Nijmegen, en schrijver van het in 2017 verschenen boek Understanding Scientific Understanding. Is begrijpen niet gewoon het kennen van relevante structuren? En belemmert de wens tot begrijpen juist soms wetenschappelijke vooruitgang? Naast deze vragen wordt ook gediscussieerd over het verschil tussen verklaren en begrijpen, de imperfecte metafoor van het spinnende elektron en de vraag of de leek ten aanzien van de quantummechanica voor altijd zal voortleven in onbegrip.

Dossier: 2019 - 2020

Klimaatontkenning ‘lite’ in het antropoceen

27 oktober 2019


Het antropoceen als geologisch tijdvak, de verwildering van landschappen, moedertje Shell en de verbeelding als wapen tegen klimaatontkenning ‘lite’. In deze bomvolle uitzending over klimaatverandering spreken Mathijs ter Kuile en Nash Keller met Sjoerd Kluiving, Aardwetenschapper aan de Vrije Universiteit, en Ruben Jacobs die onderzoek naar de sociologische aspecten van klimaatverandering. Naast de stikstofcrisis en de terugkeer van de wolf komen ook de ‘Green New Deal’ en de donuteconomie voorbij. En een luisteraar biedt de klimaatcritici, die vegetariërs en vliegtuigmijders niet zelden voor gek verklaren, middels een gedicht van repliek. Kortom: luisteren!

Dossier: Groen, Los

Luisteren, ruis en ruimtelijk geluid

20 oktober 2019

Het is eigenlijk de basis van elk radioprogramma: het luisteren. Maar wat als er ‘ruis op de lijn’ is? Volgens Melle Kromhout is dat geen probleem. Nash en Bauke spreken in deze uitzending met hem over het belang van ruis in geluidsopname, waar het proefschrift van Melle over ging. Ook zijn post-doctoraal onderzoek aan de University of Cambridge komt ter sprake: de manier hoe 19e eeuwse akoestiek het denken over geluid heeft veranderd. En bij akoestiek denk je al snel aan de ruimte waarin het geluid is, en daar spreken we over met Paul Oomen. Paul Oomen is de oprichter van 4DSound en het Spatial Sound Institute in Boedapest. Hij vertelt ons alles over ‘ruimtelijk geluid’.

Dossier: 2019 - 2020

Nanoprinters, zonnecellen en speciale dialogen

14 oktober 2019


De orde van nanometers is wel zo’n beetje de kleinste schaal waarop wetenschappers ook technologie ontwikkelen; nanotechnologie dus. Wat zijn de toepassingen van deze technologie in onze moderne wereld? En hoe kan jij daar een stem in hebben? In deze aflevering van Radio Swammerdam op Radio Salto spreken Aafke Kok en Josta Bosma met Mark Aarts over zijn promotieonderzoek bij AMOLF en vertelt Jantien Schuijer hoe speciale dialogen ons kunnen helpen de impact van nanotechnologie op onze maatschappij te begrijpen. Verder neemt Jenny Hasenack ons in haar column mee naar de wondere wereld van de nano-auto, met nano-Max Verstappen achter het stuur. Snel luisteren dus!

Dossier: Los

Krankzinnigheid in de vroegmoderne tijd en VR als behandel tool voor psychische stoornissen

4 oktober 2019

Klopt het beeld dat dorpsgekken vroeger op water en droog brood werden weggestopt in de isolatiecel van het dolhuis? En kun je met behulp van een virtual reality bril van je hoogtevrees afkomen?

In deze aflevering over ‘Gekte’ spreekt Lianne Hooijmans met Martje aan de Kerk over krankzinnigheid in de vroegmoderne tijd, en met Tara donker over het gebruik van Virtual Reality in de behandeling van psychische stoornissen.

Dossier: Verborgen verhalen

Duurzaam wonen in de stad

22 september 2019

Onze columnist Soesja van Wijgerden is te gast bij Henok en Lianne in de studio. Zij is ecoloog en werkt als projectmanager mee aan verduurzamingsprojecten in Haarlem. In de uitzending bespreekt ze de mogelijkheden die er zijn om het wonen in de stad duurzamer te maken, van zonnepanelen op het dak tot wildernis in de parken. Halverwege zet ze bovendien haar columnistenpet op, om enkele misconcepties rondom plastic uit de wereld te helpen.

Afbeelding: Industrial Ecology, CRUSCHIFORM

Dossier: Los

Economische experimenten

15 september 2019

Wat voor experimenten doen wetenschappers in de economie eigenlijk? Bauke Kok en Henok Tesfai bespreken deze zondagochtend de (on)mogelijkheid van economische experimenten. Zij doen dit met Marcel Bouman, hoogleraar geschiedenis van de economische wetenschap aan de Universiteit Utrecht, en Nadine Ketel, die als universitair docent economie aan de Vrije Universiteit ook zelf experimenten uitvoert. Hoe doe je onderzoek naar gemeentelijk beleid ten aanzien van uitkeringen? En wat zijn de problemen waar economische experimenten in het veld tegenaan lopen? Luister naar deze uitzending en vind het antwoord op deze vragen en meer!

Dossier: 2019 - 2020

Duurzaam met grondstoffen

8 september 2019

In deze uitzending spreken Mathijs ter Kuile en Nash Keller met twee experts op het gebied van recycling en plastic. Maarten Bakker van de TU Delft vertelt alles over het gebied van recyclen. Hoe gaat dat nu in Nederland en wat moet er nog beter? Als je aan recyclen denkt, denk je waarschijnlijk ook aan plastic. Gert-Jan Gruter is bijzonder hoogleraar Industrial Sustainable Chemistry aan de UvA en technisch directeur bij Avantium, met hem praten we over wat plastics nou eigenlijk zijn en de nieuwe plastics die eraan zitten te komen. Columnist Tessa Sparreboom schreef wederom een scherpe column. Kortom: luisteren dus!

 

Dossier: 2019 - 2020, Groen

Drugs

7 juli 2019

Microdosing, wellness paradox en yogasnuivers: hoe staat het met het drugsgebruik in Nederland? Nash en Josta spreken met de directeur van Mainline, Machteld Bosz, en historicus Stephen Snelders. Met een column van Soesja.

Dossier: Verborgen verhalen

Verborgen Verhalen: Het Russische verleden

30 juni 2019

In de eerste uitzending van Mathijs gaat hij in gesprek met Ruslandkenner Marc Jansen, die het boek ‘De toekomst die nooit kwam’ schreef. Samen met Geertje praten ze over de Romanovs, Stalin en hoe het Rusland van nu omgaat met haar bloedige geschiedenis. Of hoe ze dat beter zou kunnen doen. De column is van Machiel Keestra, de laatste die hij als vaste columnist voordraagt.

Dossier: Los

Waterkwaliteit

24 juni 2019

We vechten er al eeuwen tegen, maar hoe is het nu eigenlijk gesteld met de kwaliteit van ons oppervlaktewater en hoe kan het beter? Binnen deze uitzending gaan Henok Tesfai en Aafke Kok hierover in gesprek met Milo de Baat. Milo is promovendus bij de Universiteit van Amsterdam en doet onderzoek naar de verbetering van waterkwaliteitsmeting, Hoe testen we de kwaliteit van oppervlaktewater? en welke politieke en maatschappelijke beweegredenen zitten hier achter? Binnen deze uitzending wordt antwoord gegeven op deze vragen. Sicco de Knecht brengt een kritische noot in door te stellen dat we wetenschappers eens wat vaker naar hun mening zouden moeten vragen. Want ja.. wetenschappers zijn eigenlijk ook net mensen.. een diverse uitzending waar je veel van kan leren, luisteren dus!

Dossier: Verborgen verhalen

Dublinverordening en het Gemeenschappelijk Europees Asielsysteem

16 juni 2019

Welke Europese lidstaat is verantwoordelijk voor welke asielzoeker? Verse redacteur Lianne en co-presentator Bauke zoeken het uit. Ze spreken met Hemme Battjes en Jeroen Doomernik. Battjes is hoogleraar Europees Migratierecht (UvA) en Doomernik migratieonderzoeker bij Politieke Wetenschappen van de Vu en levert ook een bijdrage aan een evaluatie van het Europees Asielzoekerssysteem. Het gesprek gaat over over migratie, Europa en de Dublinverordening, die bepaalt dat asielzoekers asiel moeten aanvragen in het eerste land waar ze doorheenkomen. De column is van Anna Luna Post.

Dossier: Los

Humor

9 juni 2019

Moppen tappen tijdens de Engelse reformatie, grappige katten en destructieve humor: in deze vrolijke uitzending hebben Josta Bosma en Emma van Veenen het over de wetenschap achter humor. Te gast zijn Lieke Stelling en Sibe Doosje. De column is van Soesja van Wijgerden.

Dossier: Verborgen verhalen

Indonesië 1945-1950

2 juni 2019

Historicus Remco Raben werkt mee aan het onderzoeksproject ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950’, dat gericht is op het in kaart brengen van geweld door Nederlandse militairen in Indonesië. Thomas en Emma spreken met hem over dit onderzoek, de politieke lading ervan en de moeilijkheid om daar als wetenschapper mee om te gaan.

Dossier: 2018 — 2019, Verborgen verhalen

Hooikoorts

29 mei 2019

‘April is the cruellest month’ dichtte T.S. Eliot. Dat had misschien te maken met de Eerste Wereldoorlog en de verscheurde psyche van de moderne mens (wie zal het zeggen?), maar in deze uitzending verkennen we een prozaïscher aspect van de wreedheid van het voorjaar: hooikoorts. Aafke praat over kelen, pollen en neuzen met Bas van Geel, universitair hoofddocent paleo-ecologie, en Wytske Fokkens, hoogleraar keel-, neus- en oorheelkunde.

Dossier: 2018 — 2019, Los